بی متال (Bimetallic Thermal Overload Relay) یک رلهٔ اضافهبار است که وظیفهٔ آن جلوگیری از داغ شدن زیاد موتور است. بهطورکلی رلههای اضافهبار، مدارشکنها و همچنین فیوزها باعث ایمنی کار موتور میشوند. رلهٔ اضافهبار از موتور محافظت میکند، ولی کاربرد فیوز در محافظت از مدار است همچنین تفاوتی در عملکرد آنها نیز وجود دارد.
کارایی فیوزها و مدار شکنها در تشخیص جریان اضافهبار و قطع آن جریان است اما بی متال برای جلوگیری از گرم شدن بیشازاندازهٔ استاندارد موتور الکتریکی استفاده میشود. باید دانست که حتی رله اضافهبار توانایی این را دارد که بدون قطع کردن مدار شکن، موتور را خاموش کند.
اساس کار این رلهٔ حرارتی اختلاف ضریب انبساط طولی دو فلز است که در ساختار آن استفادهشدهاند. با عبور جریان از بی متال، دو فلز استفادهشده در ساختار آن گرم شده و درنتیجه باعث افزایش طول آنها میشود. به دلیل اینکه ضریب انبساط طولی یکی از فلزات از دیگری بیشتر است، هر دو فلز به سمت فلزی که ضریب انبساط طولی کمتری دارد خم میشوند.
پس از پروسهٔ شرح دادهشده مسیر عبوری جریان کنتاکتها بازشده و به قطعی مدار میانجامد. از این طریق یک وسیلهٔ مهم و درعینحال ساده، جلوی آسیب شدید به مدار را میگیرد. بیمتالها در انواع بیمتال تک فاز و بیمتال سه فاز به بازار ارائهشدهاند.
معرفی قطعات بی متال
تیغههای اتصال به کنتاکتور ترمینالهای اتصال به موتور ترمینال مشترک مدار فرمان پیچ تنظیمکنندهٔ جریان ترمینالهای باز و بستهٔ مدار فرمان پیچ تغییر وضعیت دکمهٔ برگشت وضعیت
طرز کار بیمتال
بیمتالها شامل سه عدد تیغه هستند که سیمهای جریان چند حلقهای به دور این سهتیغه پیچیده شدهاند. اگر جریانهای اضافهبار در مدار تشخیص داده شوند باعث گرم شدن رساناها شده و حرارت منتقلشده به بی متال باعث خم شدن تیغهها میشود. درنتیجهٔ اتفاقات بیمتال به اهرم فشار وارد میکند و با جابهجایی اهرم، یک سوئیچ کوچک که دارای کنتاکت های تبدیل باز و بسته است، با تغییر وضعیت خود باعث قطع شدن مدار فرمان را میشود.
رلههای اضافهبار یا همان بی متالها قابلیت تنظیم شدن دارند و میتوان آنها را به شکلی تنظیم کرد که هنگام بروز جریانهای بین ۱/۵ تا ۱۰ که برابر جریان نامی موتورها است نقش قطع کننده داشته باشند.
شمارههای ۹۶ – ۹۵ نشاندهندهٔ کانتکت های بسته در بیمتال هستند و کانتکتهای بازهم معمولاً با شماره ۹۸ – ۹۷ مشخصشدهاند. تعدادی از رلههای بیمتال هر دو حالت دستی و خودکار رادارند که در صورت فعال بودن حالت دستی همانطور که از نام آن برمیآید، برای بازگرداندن آن به حالت اولیه باید بهصورت دستی کلید reset را فشرد ولی در حالت خودکار پس از یک مدتی این عمل با عملکرد خود دستگاه اتفاق میافتد.